Američka kompanija „Intuitive Machines“ nedavno je saopštila da je njen svemirski brod „Atena“ sleteo blizu južnog pola Meseca, ali se čini da nije sleteo uspravno. Izvršni direktor kompanije je potvrdio da letelica komunicira sa Zemljom, ali da nije u „ispravnom stanju“. Ova misija ima za cilj da istraži prisustvo vode i leda na površini Meseca, što je od ključnog značaja za buduće planove NASA-e da vrati ljude na Mesec.
„Atena“ je sletela 7. marta 2025. godine, malo posle 18:30 po našem vremenu, u regionu poznatom kao Mon Muton, koji se nalazi oko 160 kilometara od južnog pola Meseca. U narednim danima, kamera lunarnog izviđačkog orbitera biće korišćena za snimanje letelice kako bi se utvrdila njena tačna pozicija. „Intuitive Machines“ se nada da će naučni instrumenti na brodu, uključujući robota dizajniranog da istražuje obližnji krater, još uvek moći da se koriste.
Ovo je drugi put da je letelica kompanije „Intuitive Machines“ sletela u nepravilan položaj na Mesec. Njihova prethodna misija, svemirska sonda „Odisej“, sletela je u februaru 2024. godine, ali se prevrnula tokom spuštanja, što je onemogućilo obavljanje planiranih naučnih zadataka. U partnerstvu sa NASA-om, kompanija traga za dokazima vodenog leda, jer je to ključno za buduće misije i planove o naseljavanju Meseca.
Robot po imenu „Mikro nova hoper“ ili „Grejs“ dizajniran je da skače i leti preko Mesečeve površine, sa ciljem da istraži krater koji se nalazi u stalnoj senci. Ova letelica može da skače do 100 metara visine i da putuje do 2 kilometra. Planirano je da, nakon pet skokova, robot sleti unutar kratera sa kamerom i napravi prve fotografije unutrašnjosti. Krater u stalnoj senci predstavlja idealno mesto za traženje leda zbog veoma niskih temperatura.
Stručnjaci smatraju da je ovaj način kretanja veoma prilagođen lunarnom okruženju, jer na Mesecu praktično nema atmosfere. Profesor Simeon Barber je istakao da su skakači odličan način kretanja u takvim uslovima. Misija IM-2 takođe nosi tri naučna instrumenta koje je razvila NASA, uključujući bušilicu nazvanu „Trozubac“ koja će izbacivati kamenje da bi došla do donjih slojeva površine Meseca, u potrazi za dokazima o ledu.
Pored toga, planirano je postavljanje mobilne komunikacijske antene koja koristi 4G tehnologiju, razvijene od strane kompanije „Nokia“. Ova misija predstavlja deo dugoročnog plana NASA-e da vrati ljude na Mesec, sa ciljem slanja astronauta 2027. godine u okviru programa „Artemis“. Stručnjaci žele da istraže mogućnosti izgradnje naselja i da utvrde da li postoje rezerve vode koje bi mogle da budu korišćene za piće ili pretvorene u kiseonik.
NASA trenutno sarađuje sa brojnim privatnim kompanijama kako bi smanjila troškove misija, smatrajući da je to efikasnije od razvijanja i lansiranja sopstvenih letelica. Globalna trka za resurse na Mesecu postaje sve intenzivnija, s obzirom na to da svemirske agencije širom sveta planiraju izgradnju ljudskih naselja na ovom nebeskom telu. Misija IM-2 mogla bi da pruži nove uvide o prisustvu leda u unutrašnjem Sunčevom sistemu i potencijalno pomogne u razumevanju porekla vode na Mesecu.
Profesor Mark Foks-Pauel je naglasio da regioni u trajnoj senci na Mesecu mogu biti skladišta drevne vode, što može biti ključno za buduće istraživačke misije. Kako se istraživanja nastavljaju, važno je znati gde se nalazi voda i u kojim količinama, jer bi to moglo značajno uticati na planove za naseljavanje Meseca i, na duže staze, Marsa.
