Dr Vesna Vučković, muzejski savetnik-arheolog iz Zavičajnog muzeja „Paraćin“, i Vojislav Filipović, viši naučni saradnik Arheološkog instituta Beograd, pripremaju knjigu pod nazivom „Mali vodič kroz praistoriju Paraćina“. Ova publikacija ima za cilj da čitaocima pruži uvid u bogatu praistorijsku baštinu ovog kraja i da im pomogne da se bolje upoznaju sa istorijom i kulturom koja je postojala na ovim prostorima.
Na teritoriji Paraćina, kako ističe dr Vučković, potvrđeno je postojanje tridesetak praistorijskih lokaliteta. Najstariji ostaci materijalne kulture datiraju iz perioda neolita i pripadaju Starčevačkoj kulturi, koja se prostire od oko 6100 do 5400 godine pre nove ere. Ovi nalazi su otkriveni na lokalitetima „Bolnica“ i u Ulici Todora od Stalaća, kao i na predgrađu na istoku, u „Motel Slatina“.
Ova knjiga će obuhvatiti ne samo istorijski pregled istraživanja, već i osnivanje i rad paraćinskog muzeja. Jedna od najznačajnijih stavki ove publikacije biće predstavljanje predmeta iz praistorijske zbirke, koji su prvi put dostupni široj javnosti. U pitanju su antropomorfne figurine iz doba neolita, žrtvenici i posude sa lokaliteta „Motel Slatina“, kao i mnogi drugi predmeti pronađeni tokom istraživanja u Gloždaku.
Kulturni slojevi sa lokaliteta „Motel Slatina“ ukazuju na bogat život ljudi tokom Vinčanske kulture, koja traje od oko 5400 do 4600 godine pre nove ere. U ovom periodu ljudi su stekli znanja iz metalurgije i počeli su da proizvode bakarne predmete, što je dovelo do značajnih društvenih promena i razvoja naselja. Ova tehnološka dostignuća su obeležila prelaz iz neolita u mlađi neolit i rani halkolit.
U knjizi će biti obrađeni lokaliteti koji sadrže dovoljno podataka o materijalnoj i duhovnoj kulturi praistorijskih zajednica, počevši od neolita pa sve do dolaska Rimljana. Vojislav Filipović se fokusira na kasnu praistoriju i metalno doba, naglašavajući da su istraživanja najviše obuhvatila leve i desne obale reke Crnice. On ističe da je desna obala, od sela Glavica do paraćinske crkve, zapravo veliki lokalitet koji pokriva široki vremenski period, počevši od neolita pa sve do rimskog doba.
Filipović takođe napominje da su na levoj obali Crnice, u Gloždaku, pronađeni delovi naselja, kao i otpadni prostori – đubrišta. U bronzanom dobu otkriveno je groblje koje je označilo postojanje Paraćinske kulturne grupe, poznate po svojoj nekropoli. Nalazi sa šljunkom ukazuju na to da je reka Crnica tokom istorije često izlila, što je uticalo na način na koji su ljudi gradili svoja naselja.
Ova knjiga će biti objavljena na srpskom i engleskom jeziku, a izdavač će biti Zavičajni muzej Paraćin. Očekuje se da će sredstva za štampu biti obezbeđena iz budžeta Opštine Paraćin.
„Mali vodič kroz praistoriju Paraćina“ predstavlja značajan doprinos razumevanju i očuvanju istorije ovog regiona. Ova publikacija će pomoći da se podigne svest o bogatoj kulturnoj baštini, a istovremeno će poslužiti kao edukativni alat za sve zainteresovane strane, uključujući učenike, studente, arheologe i široku javnost.
Dr Vučković i Filipović se nadaju da će ova knjiga inspirisati nove generacije da se zainteresuju za arheologiju i istoriju svog kraja, kao i da će poslužiti kao podsticaj za dalja istraživanja i otkrića koja će doprineti razumevanju praistorijske prošlosti Paraćina i šireg regiona.
