RUSKO pozorište mladih „Jurij Rakitin“ ovih dana prvi put gostuje u Srbiji, povodom 165 godina od rođenja Antona Pavloviča Čehova. Na sceni Ruskog doma u Beogradu, 27. januara, izvešće Čehovljevu jednočinku „Bračna ponuda“. Ovaj nastup je prilika da se podsetimo na život i rad Jurija Ljvoviča Rakitina, izuzetnog reditelja, pedagoga i glumca, čiji je rad ostavio značajan trag u srpskom pozorištu.
Rakitin je rođen 1882. godine u Harkovu, a preminuo 1952. godine u Novom Sadu. Njegov rad u pozorištu započeo je već nakon mature, kada je organizovao diletantske predstave. Godine 1905. završio je trogodišnju Glumačku školu u Petrogradu, gde je učio od velikog glumca Vladimira N. Davidova. Njegova diplomska predstava bila je Čehovljev „Višnjik“, komad koji će kasnije postati ključni deo njegovog opusa u Srbiji.
Nakon završetka škole, Rakitin je radio u Teatar studiju, gde su se istraživale nove pozorišne forme. Od 1907. do 1911. godine, kao epizodista, igrao je u Moskovskom hudožestvenom teatru. Nakon toga, usmerio se na režiju, a Oktobarska revolucija zatekla ga je kao afirmisanog reditelja. Godine 1920. emigrirao je u Carigrad, a već sledeće godine je pozvan od strane Milana Grola da dođe u Narodno pozorište u Beogradu, gde je ostao narednih 25 godina.
Rakitin je režirao brojne predstave u Narodnom pozorištu, a mnoge od njih su postale klasici. Njegov rad bio je usmeren ka postavljanju dela ruskih klasika, a posebno se isticao u režiji Čehovljevih komada. Tokom svog boravka u Srbiji, Rakitin je ostavio više od sto režija i bavio se pedagoškim radom. Njegova poslednja predstava u Beogradu bila je 1946. godine, a kasnije je režirao i u Novom Sadu.
Kritičari su Rakitinove predstave često hvalili, a posebno se izdvajaju njegovi radovi kao što su „Ivanov“, „Carstvo mraka“, „Revizor“, „Divlja patka“ i „Višnjik“. Njegova verzija „Višnjika“ dobila je brojne pohvale i smatra se jednim od najboljih ostvarenja u srpskom pozorištu. Rakitin se takođe bavio režijom opera, a njegova dela obuhvatala su i naslove velikih pisaca poput Gogolja, Tolstoja, Šekspira i Molijera.
Umro je 22. jula 1952. godine u Novom Sadu, a sahranjen je na ruskom delu Uspenskog groblja. Njegov grob je tokom godina bio zapušten, ali je 1992. godine obeležen povodom četiri decenije od njegove smrti, a spomenik je podignut 2003. godine. Inicijativa za podizanje spomenika došla je od Pozorišnog muzeja Vojvodine, tokom međunarodnog skupa „Jurij Ljvovič Rakitin – život, delo, sećanja“.
Rakitin je tokom svoje karijere bio odlikovan Ordenom Svetog Save 4. stepena, a njegovo nasleđe živi kroz rad mnogih njegovih učenika i pozorišnih kolega. Njegova škola glume u Beogradu bila je značajna za razvoj srpskog pozorišta, a među njegovim učenicima nalaze se i istaknuti glumci poput Mire Banjac, Raše Plaovića i Stevana Šalajića.
Povodom obeležavanja veka od Rakitinovog rođenja, Muzej pozorišne umetnosti Srbije je 1982. godine organizovao izložbu „Jurij Rakitin – reditelj i pedagog Narodnog pozorišta u Beogradu 1921 – 1946“. Ova izložba je bila prilika da se podsetimo na njegov značaj i uticaj na pozorišnu umetnost u Srbiji.
Rakitinovo nasleđe i dalje inspiriše nove generacije glumaca i reditelja, a njegov doprinos srpskom pozorištu ostaje neizbrisiv. Gostovanje Ruskog pozorišta mladih u Beogradu predstavlja ne samo proslavu Čehova, već i tribute Rakitinu i njegovom značaju u oblikovanju pozorišne kulture u Srbiji.
