Stotine miliona ljudi u jugoistočnoj Aziji 28. marta osetilo je razoran zemljotres magnitude 7,7 Rihtera, čiji je epicentar bio nedaleko od Mandaleja u Mjanmaru. Ovaj zemljotres izazvao je velike razmere devastacije, sa čitavim kvartovima koje su u potpunosti uništene za samo nekoliko sekundi. Predstavnici vlasti izvestili su da je broj poginulih premašio 2.700, dok stručnjaci iz Američkog geološkog zavoda upozoravaju da bi konačni broj mogao dostići desetine hiljada, uz ekonomske gubitke koji se mere u milijardama dolara.
Jedan od ključnih faktora koji su doprineli ovoj katastrofi jeste nedostatak adekvatnih mera zaštite od zemljotresa u zgradama širom regije. Mjanmar, kao i mnoge druge zemlje u ovom delu sveta, suočava se sa ozbiljnim izazovima u pogledu građevinskih standarda i infrastrukture, što dodatno pogoršava posledice ovakvih prirodnih nepogoda.
Da bismo razumeli uzrok ovakvih potresa, moramo se osvrnuti na geološku istoriju regiona. Indijska tektonska ploča sudarila se sa Evroazijskom pre oko 45 miliona godina, što je dovelo do stvaranja Himalaja i čitavog niza raseda u ovom području. Ove geološke strukture su i dalje aktivne, a energija koja se akumulira na njima povremeno se oslobađa u obliku zemljotresa. Zemljotres koji se dogodio 28. marta bio je rezultat posebnog loma duž rascepa nazvanog Sagaing.
Kada govorimo o najtrusnijim mestima na svetu, Japan, Indonezija, Čile, Kalifornija, Italija, Turska i Filipini se izdvajaju kao najopasnija područja. Ove lokacije se nalaze na granicama tektonskih ploča koje se sudaraju ili klize jedna ispod druge. Naučna zajednica je identifikovala ključne zone na Zemlji gde su ova kretanja najintenzivnija, čineći određena mesta izuzetno podložnim seizmičkoj aktivnosti.
Jedna od najpoznatijih seizmičkih zona je Pacifički vatreni prsten, koji okružuje Tihi okean i proteže se duž obala Severne i Južne Amerike, istočne Azije, Australije i Novog Zelanda. Ova zona dom je oko 90% svih zemljotresa na planeti i 75% aktivnih vulkana. Japan, na primer, leži na spoju četiri tektonske ploče, što ga čini jednim od seizmički najaktivnijih zemalja na svetu.
Indonezija, sa svojim više od 17.000 ostrva, leži na granici Indo-Australijske i Evroazijske ploče. Ova subdukcija dovodi do čestih zemljotresa i vulkanskih erupcija, a zemlja doživljava više od 5.000 potresa godišnje. Čile se može pohvaliti najjačim zemljotresom u istoriji, onim iz Valdivije 1960. godine, dok Kalifornija zbog raseda San Andreas očekuje potencijalno razoran „Veliki potres“ u budućnosti.
U Italiji, koja se nalazi na granici Evroazijske i Afričke ploče, takođe su česti zemljotresi. Nacionalni institut za geofiziku i vulkanologiju beleži stotine potresa godišnje. Turska, smeštena na Anatolijskoj ploči, suočava se s brojnim razornim zemljotresima, poput onog u Izmiru 1999. godine. Filipini su, s druge strane, izuzetno trusni zbog svoje pozicije na Filipinskoj ploči, okruženoj brojnim drugim tektonskim pločama.
Iako su ovi regioni podložni prirodnim katastrofama, Srbija se može smatrati relativno sigurnom kada je reč o zemljotresima. Prema rečima seizmološkinje Ane Mladenović, u Srbiji ne može doći do zemljotresa s razornom snagom poput onog u Mjanmaru. Najbliže aktivno područje sudaranja je između Jadranske mikro ploče i Dinarida, ali ti zemljotresi ne dostižu sličnu magnitude. Mladenović naglašava da građani Srbije ne moraju brinuti o ovakvim razornim potresima u bliskoj budućnosti, što je ohrabrujuća informacija u svetlu nedavnih tragedija u regionu.
