Lateranskim sporazumima pre 95 godina utemeljen Vatikan kao suverena država

Nebojša Novaković avatar

Sporazum, koji se sastojao od 27 članova, definisao je odnose između Katoličke crkve i Italije, prihvaćanjem Rimokatoličke crkve kao suverene države. Ovaj sporazum je označio kraj desetogodišnjeg sukoba između Katoličke crkve i italijanske vlade.

Članovi Lateranskih sporazuma sastojali su se od tri dela:
1. Povelja o osnivanju Vatikanske države, koja se sastojala od devet članova, definisala je teritorijalnost Vatikana, njegov međunarodno-pravni status, politički suverenitet, verska prava i odnose sa Italijom.
2. Povelja o katoličkom vaspitanju, koja se sastojala od šest članova, definisala je slobodu verskog obrazovanja, prava katoličkih institucija i priznanje verskih brakova.
3. Konkordat između Svete stolice i Italije, koji se sastojao od 16 članova, definisao je status Katoličke crkve u Italiji, priznanje verskih praznika, odnose sa državom, pravosuđe i javne dotacije crkvi.

Nakon potpisivanja sporazuma, Vatikan je postao suverena država, a status papina je postao sličan statusu drugih državnih lidera. Također, ovaj sporazum je izazvao velike kontroverze u Italiji, izazivajući nepovjerenje među antiklerikalnim političkim i intelektualnim krugovima u zemlji.

Lateranski sporazum se smatra jednim od najvažnijih događaja u odnosima između Rimokatoličke crkve i države i označio je početak novog poglavlja u njihovim odnosima. Odnosi između Italije i Vatikana postali su znatno stabilniji i manje sporni, a prava i privilegije Katoličke crkve u Italiji postale su jasno definisane.

Nakon više od devet decenija, Lateranski sporazum i danas ima značajan uticaj na međunarodne odnose i versku politiku. Vatikan i Italija su uspostavili bliske diplomatske odnose, a Vatikan je nezavisni entitet sa svojom teritorijom i sopstvenom vladom. Ovaj sporazum je također postavljen konkretne standarde za odnose između verskih institucija i država širom sveta.

Uz to, Vatikanska država je postala vodeća sila u međunarodnoj diplomatiji i značajan faktor u rešavanju globalnih problema, pružajući humanitarnu pomoć i promovirajući mir i međunarodnu saradnju. Na kraju, Lateranski sporazum je označio prekretnicu u odnosima između Katoličke crkve i države, stvarajući temelje za daljnju saradnju i dijalog između verskih i svetovnih institucija.

U istoriji Jugoslavije, odnos između Katoličke crkve i države, posebno u odnosu na Drugi svjetski rat i socijalističku vlast poslije rata, bio je veoma kompleksan. Vlasti Jugoslavije nisu imale zvanične diplomatske odnose sa Vatikanom sve do 1970. godine.

Sporazumi koji su uslijedili kasnije u 20. vijeku označili su poboljšanje odnosa sa Vatikanom i Katoličkom crkvom, dok su papske posjete Jugoslaviji predstavljale važne korake u uspostavljanju dijaloga i pomirenja.

Danas, Hrvatska ostvaruje diplomatske odnose sa Vatikanom, a Katolička crkva i dalje ima značajan uticaj u društvu. Međutim, odnos vlade i institucija sa Katoličkom crkvom mora biti uravnotežen sa poštovanjem sekularnih principa i prava svih građana.

U završnici, Lateranski sporazum iz 1929. godine ostaje značajan istorijski događaj, koji je utemeljio odnose između Vatikana, Italije i Katoličke crkve, kao i postavio nove standarde za odnose između država i verskih institucija. Mada se mnogo toga promijenilo od tada, značaj ovog sporazuma ostaje i danas, kao jedan od ključnih momenata u savremenoj istoriji Verske države i odnosa između države i religije. Lateranski sporazum je ostavio dubok i trajan uticaj na savremeni svijet i nastavlja da oblikuje međunarodne odnose, versku politiku i prava vjerskih zajednica širom sveta.

Nebojša Novaković avatar