Gotovo svakodnevno možemo čuti reč „Delije“, ali mnogi građani, kako najmlađi, tako i stariji gotovo da ne znaju ko su zapravo bile Delije. Delije su zapravo bili srpski zatočnici, posebni vitezovi koji su se borili za slavu i želeli samo da dokažu da su najbolji. Ova tradicija stara je najmanje 6 vekova, a delili su isti istorijski period kao i samuraji, Riteri u Nemačkoj, Čempioni u Engleskoj, Ševalije Blan u Francuskoj i Kampeador u Španiji. Kada su srpski zatočnici otišli u službu kod Turaka, oni su dobili naziv Delije, a zadržao se do danas.
O svakodnevnom životu srpskih zatočnika se malo zna i mnogi tragovi o njima su zaboravljeni. Najpoznatiji opis zatočnika dao je francuski putopisac Nikola de Nikol u 16. veku, opisujući ih kao vrsne borce koji su se kitili orlovim perjem. Kada se srpska država raspala krajem 15. veka, većina zatočnika prešla je u ilegalu i postali su drumski razbojnici, poznati kao gusari, koji su se raširili do Ugarske i Poljske. Legendaran zatočnik bio je Savo Lazarević Batara, pravi vitez-osvetnik koji nije oprostio ni jedan uništen i izgubljen srpski život.
Problem leži u tome što se srpski srednjovekovni izvori uglavnom svode na crkvene spise i epske narodne pesme, tako da su mnogi detalji o zatočnicima zaboravljeni. Ima indicija da je legendarni Miloš Obilić bio jedan od zatočnika, ali imena ovih hrabrih srpskih boraca su izgubljena u istoriji. Zatočnici su takođe bili inspiracija za laku konjicu u Poljskoj, legendarne husare, što potvrđuju mnogi istoričari u toj zemlji.
Iako malo poznata, tradicija srpskih zatočnika je važan deo srpske istorije i trebalo bi je očuvati i istražiti dalje. Delije su bili hrabri ratnici koji su se borili za slavu i želeli da budu najbolji, bez obzira na bogatstvo ili političke ciljeve. Njihova priča donosi novo svetlo na srpski srednji vek i njihov doprinos borbi za slobodu i slavu. Potrebno je više istraživanja i informisanja o ovoj zanimljivoj i malo poznatoj tradiciji srpske istorije kako bi se sačuvao njihov doprinos i njihova hrabrost za buduće generacije.
