UNESCO je organizacija koja se brine o mestima od izuzetne univerzalne vrednosti za kulturnu ili prirodnu baštinu već više od 50 godina. Mesta se nominuju od strane zemalja potpisnica Konvencije o Svetskoj baštini, a Srbija je postala potpisnica 2001. godine. Trenutno, Srbija ima pet zaštićenih lokaliteta i 11 na listi u procesu potvrđivanja. Ti zaštićeni lokaliteti su Stari Ras i Sopoćani, Gamzigrad, kao i srednjovekovni spomenici na Kosovu. Spomenici na Kosovu su ugrožena baština već od 2006. godine zbog političke nestabilnosti i poteškoća u upravljanju i konzervaciji lokaliteta. UNESCO je tada zaštitio spomenike poput Pećke patrijaršije, manastira Dečani i Gračanica i crkve Bogorodice Ljeviške u Prizrenu. S druge strane, stećci, srednjovekovni nadgrobni spomenici, su transnacionalni upis koji Srbija deli sa susednim zemljama.
UNESCO se zalaže za pristup obrazovanju za svako dete, zaštitu i promociju kulturnog nasleđa i jačanje veza među narodima. Konvencija o svetskoj kulturnoj i prirodnoj baštini, usvojena 1971. godine, daje UNESCO-u autoritet da popiše lokacije od univerzalnog značaja za kulturu, prirodne lepote i nematerijalno nasleđe. Postoje deset kriterijuma koje lokacija mora zadovoljiti da bi bila unesena na UNESCO-ovu listu. Na listi trenutno postoji 1.199 lokaliteta, sa najviše lokaliteta u Italiji, Francuskoj, Nemačkoj i Španiji.
Od pet zaštićenih lokaliteta u Srbiji, Gamzigrad – Romulijana je jedini antički lokalitet na listi. Carska palata, izgrađena u 3. i 4. veku u čast majke rimskog imperatora Galerija Romule, predstavlja izuzetan primer antičke arhitekture. Srednjovekovni spomenici na Kosovu obuhvataju manastire Dečani i Gračanica, Pećku patrijaršiju, kao i crkvu Bogorodice Ljeviške u Prizrenu. Stari Ras sa Sopoćanima čine skup srednjovekovnih tvrđava, manastira i crkve kod Novog Pazara. Manastir Đurđeve Stupove, Petrova crkva, Sopoćani i Studenica su deo ovog lokaliteta.
Srednjovekovni nadgrobni spomenici, stećci, su takođe deo srpske kulturne baštine. Izrađeni u periodu od druge polovine 12. do 16. veka, stećci predstavljaju jedinstveno svedočanstvo kulturne tradicije naroda na Balkanu. Oni su raspoređeni na više od 200 lokacija u jugozapadnoj Srbiji, ali se mogu naći i u Bosni i Hercegovini, Crnoj Gori i Hrvatskoj.
Srbija je nominirala 11 lokaliteta za upis na UNESCO-ovu listu Svetske baštine. Među njima su Caričin Grad, Nacionalni park Đerdap, Manastir Manasija i istorijsko mesto Bač i okolina. Caričin Grad je antički grad podignut od strane vizantijskog cara Justinijana I, dok je Nacionalni park Đerdap dom različitih morfoloških pojava i praistorijskih arheoloških nalazišta. Manastir Manasija je zadužbina despota Stefana Lazarevića, dok je istorijsko mesto Bač bogato kulturno nasleđe iz 12. veka.
Učestvovanje u Konvenciji o Svetskoj baštini omogućava Srbiji da sačuva i promoviše svoje kulturno i prirodno nasleđe, dok njegovo stavljanje na UNESCO-ovu listu Svetske baštine pruža globalnu prepoznatljivost i zaštitu. Kroz očuvanje ovih lokacija, Srbija čuva svoju prošlost i predstavlja je svetu kao deo zajedničke svetske kulturne baštine.
